उद्योग संधी कशी हेरायची ?? ( भाग - 1 )

उद्योग कोणता  करावा हा प्रश्न बहुतेकांना पडलेला असतो. दे आसराच्या कार्यालयात अनेक जण हा प्रश्न विचारण्यासाठी येत असत. मी  नेमका कोणता BUSINESS करू असे ते विचारत असत. कोणत्याही व्यक्तीविषयी फारशी माहिती नसताना अशा प्रकारचे उत्तर देणे अशक्य असते. कारण,

व्यक्ती, तिची शैक्षणिक पात्रता, कौटुंबिक परिस्थिती, व्यवसायाबद्दलची मानसिकता, कुटुंबाचा असणारा व्यवसायाबद्द्लचा दृष्टिकोन,व्यावहारिक जगाचा अनुभव, कौशल्य संपादन, राहण्याचे ठिकाण अशा अनेक गोष्टींवर व्यवसाय कोणता करावा ह्याबद्द्ल ठरवता येऊ शकते. अर्थात त्यातील काही गोष्टी अनुकूल नसताना सुद्धा व्यवसाय सुरु करुन यशस्वी झालेल्या व्यक्तींची उदाहरणे पहावयास मिळतात पण ती अपवादात्मक असतात. 

आपल्या गावात किंवा जवळच्या गावात, तालुक्याच्या गावात तसेच शहरात सुरु असलेले अनेक व्यवसाय आपण पाहतो. त्यातले काही व्यवसाय आपणही करू शकतो. मात्र त्या साठी तो व्यवसाय ज्या ठिकाणी सुरु करायचा त्या ठिकाणी त्या व्यवसायाच्या उत्पादनाला किंवा सेवेला मागणी असली पाहिजे.  एखाद्या छोट्या गावात एकाच व्यवसायाची अनेक दुकाने चालविण्याची शक्यता कमी असते. आपण जो व्यवसाय करू इच्छितो त्यासाठी किती मागणी आहे अन सध्या ती मागणी कोण पुरवत आहे, मागणी पुरविणाऱ्या बद्दल काय मत आहे, त्याची किंमत, दर्जा आणि सेवेवर त्याचे ग्राहक समाधानी आहेत का ? आपण व्यवसाय सुरु केल्यावर आणि चांगली सेवा दिल्यावर गिऱ्हाईक आपल्या कड़े येण्याची शक्यता आहे का ? हा विचार करणे आवश्यक आहे. तसेच आपण राहतो त्या ठिकाणी अथवा आपण ज्या भागात नेहमी जातो त्या ठिकाणी आपल्याला असे काही कळाले आहे का ? जे त्या भागातील लोकांना हवे आहे पण उपलब्ध नाही, हवे आहे पण महाग मिळत आहे, हवे आहे पण चांगल्या दर्जाचे मिळत नाही, अशा परिस्थितीतही लोकांची गरज पुरविण्याची संधी आपल्याला मिळू शकते. 

काही वेगळा विचार करुन ज्या गोष्टींची गरज सुप्त आहे ती ओळखून व्यवसाय सुरु करणे शक्य आहे. वेगवेगळ्या गृहनिर्माण संस्थेमधील ज्येष्ठ नागरीक, महिला व मुला / मुलींना त्यांच्या सोयीच्या वेळेनुसार बुद्धिबळ शिकवणे हा त्यातील एक. शाळांच्या सहलीची जबाबदारी घेऊन मुलांना सहलीला नेवून सुखरूप परत आणणे हा दूसरा. यामधे शैक्षणिक सहल, करमणूक सहल , सामाजिक सहल, धार्मिक सहल अशा अनेक सहलींचे आयोजन करता येते. शाळा, गृहनिर्माण संस्था, महिलांचे भिशी मंडळ, अशा अनेक समुहांसाठी  ह्या व्यवसायाला वाव आहे. वेगवेगळ्या घरगुती समारंभासाठी त्यांच्या आवडीचा केक बनवून तो त्यांच्या सोयीनुसार घरी पोहोचवणे ( रात्री ११:३० वाजता ) हा सुद्धा असाच एक ' हटके ' व्यवसाय.

ग्रामीण भागातील युवकांसाठी सुद्धा अनेक पर्याय आहेत. नजीकच्या शहरातील ग्राहकांना त्यांच्या गरजा पुरविण्यासाठी  पुढाकार घेऊन, त्यांना हवे ते, हवे तेव्हा अन हव्या त्या स्वरुपात पुरवणे. ह्या मधे उत्पादक शेतकरी ते ग्राहक असा संबंध असल्याने किंमत चांगली मिळते आणि अनेकांना काम मिळते. कचऱ्यातून खत, गाईच्या दुधापासून पंचगव्यापर्यंतची उत्पादने, पालापाचोळ्यापासून काही उत्पादने बनवणे शक्य आहे. सोललेला लसूण रोज निरनिराळ्या हॉटेल्स, केटरर्सना पुरविणे, पनीर बनवून रोज ठिकठिकाणी पुरविणे, सिताफळाचा ' गर ' काढून रबड़ी, आईस्क्रीम, मिल्कशेक उत्पादकांना पुरविणे, अशा प्रकारचा व्यवसाय ही असू शकतो. सेंद्रिय (Organic ) उत्पादने, त्यासाठी अनेक शेतकऱ्यांबरोबर समुहाने उत्पादन करणे व वितरित करणे, ( त्यात दूध व दुधापासूनचे पदार्थ ) ह्याला ही मोठा वाव आहे. 

यशस्वी उद्योजकच्या अंकातून अशा अनेक व्यवसायांविषयी माहिती असल्याने तो नियमित वाचल्यास त्यातून काही ' Business Ideas ' नक्की मिळतील. 

---- 

लेखक, उद्योजकांना संपूर्ण मदतीसाठी स्थापन करण्यात आलेल्या देआसरा फाऊंडेशन चे संचालक असून यशस्वी उद्योजक ह्या मराठी मासिकाचे कार्यकारी संपादक आहेत.